حزب ستاره بختیاری

 

حزب ستاره بختیاری در سال ۱۳۰۰ شمسی (۱۹۲۱ میلادی) تأسیس شد و یکی از پیشگامان و تجددخواه‌ترین احزاب چپ در ایران و حتی در سطح جهانی بود. این حزب توسط جمعی از روشنفکران و جوانان بختیاری مانند جعفر قلی خان (سردار بهادر)، پرویز خان و محمد علی خان بنیان‌گذاری شد. این افراد از خانواده‌های برجسته بختیاری بودند که در تاریخ ایران نقش‌های مهمی ایفا کرده بودند، از جمله در فتح تهران و مقابله با نیروهای ارتجاعی و مذهبی مانند فضل‌الله نوری. هدف حزب ستاره بختیاری، ایجاد یک نظام اجتماعی عادلانه‌تر، افزایش مشارکت مردمی و کاهش نفوذ حکومت مرکزی در امور ایلات و مناطق مختلف ایران بود.

حزب ستاره بختیاری با تکیه بر اصول و آرمان‌های خود، خواستار تغییرات بنیادین در ساختار اجتماعی و سیاسی ایران بود. از جمله مهم‌ترین اهداف حزب، تقویت خودمختاری ایلات و مناطق مختلف ایران، به‌ویژه در برابر مرکزیت تهران بود. حزب به‌ویژه بر برگزاری انتخابات آزاد و مستقیم تأکید داشت و اعتقاد داشت که هر فردی که به سن ۲۰ سالگی رسید باید حق انتخاب کردن و انتخاب شدن داشته باشد. این انتخابات باید به‌صورت مخفی، مستقیم و عمومی برگزار می‌شد تا از هرگونه تقلب و دست‌کاری جلوگیری شود. همچنین، حزب بر لغو عناوین و امتیازات اجتماعی تأکید داشت تا همه افراد جامعه فارغ از پیشینه خانوادگی و طبقاتی، حقوق برابر داشته باشند.ە

از دیگر اهداف فرهنگی حزب، آموزش رایگان و اجباری برای دختران و پسران بود. در آن زمان، آموزش برای زنان و دختران در بسیاری از نقاط ایران با مخالفت‌های زیادی روبرو بود، اما حزب ستاره بختیاری این امر را جزء اصول اساسی خود قرار داده بود. علاوه بر این، تأسیس مدارس فنی و صنعتی برای آموزش مهارت‌های عملی به جوانان و فراهم کردن آموزش‌های تخصصی برای توسعه صنعت و کشاورزی در ایران از دیگر برنامه‌های حزب بود. این اقدام می‌توانست باعث افزایش توانمندی‌های جوانان در بخش‌های مختلف شود و در راستای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی جامعه قرار گیرد.

حزب همچنین به تفکیک دین از سیاست اعتقاد داشت و به همین دلیل با گروه‌های مذهبی که خواستار تأثیرگذاری در سیاست کشور بودند، در تضاد قرار داشت. این موضع، حزب را در برابر حکومت مرکزی و گروه‌های مذهبی قرار داد. یکی از اصول کلیدی حزب، حمایت از آزادی بیان و مطبوعات بود. آنها می‌خواستند فضای باز سیاسی ایجاد کنند تا مردم بتوانند آزادانه نظرات خود را بیان کنند و در جهت اصلاحات اجتماعی و سیاسی مشارکت داشته باشند.

اساسنامه حزب ستاره بختیاری بر چندین اصول اساسی تأکید داشت که شامل تشکیل انجمن‌های مرکزی و محلی برای رسیدگی به مسائل ایلات و مناطق مختلف کشور، نظارت بر منابع طبیعی و کشاورزی، و ایجاد سیستم‌های قضائی عادلانه برای حل اختلافات ایلی بود. در این سیستم، اعضای انجمن‌ها از طریق انتخابات عمومی و با رأی اکثریت برگزیده می‌شدند و تمامی افراد بالای ۲۰ سال می‌توانستند در انتخابات شرکت کنند.

در زمینه کشاورزی، حزب به دنبال لغو کار اجباری و بیگاری و فراهم کردن امکانات زراعی برای دهقانان بود. همچنین، تأسیس مدارس زراعی و آزمایشگاه‌های کشاورزی برای ارتقای سطح علمی و مهارتی دهقانان یکی دیگر از برنامه‌های حزب بود. در زمینه حقوق کارگران نیز، حزب ستاره بختیاری به قوانین کارگری توجه ویژه‌ای داشت و خواستار کاهش ساعات کار، به‌ویژه برای زنان و کودکان، و فراهم کردن شرایط مناسب برای استراحت کارگران بود. همچنین، حق مرخصی برای زنان باردار و تأمین دستمزد مناسب برای کارگران در نظر گرفته شده بود.

حزب ستاره بختیاری با تمام این ایده‌ها و آرمان‌های پیشرو، در نهایت با سرکوب حکومت مرکزی پهلوی اول مواجه شد. در این دوره، حکومت پهلوی تلاش کرد تا هر گونه جنبش مخالف را سرکوب کند. یکی از مهم‌ترین حوادث در تاریخ این حزب، اعدام شیر علیمردان خان، یکی از رهبران حزب، بود. او به دنبال پیاده‌سازی سیاست‌های دموکراتیک و برابری‌خواهانه حزب، علیه حکومت مرکزی قیام کرد و در نتیجه توسط رژیم پهلوی به شهادت رسید.

سرکوب حزب ستاره بختیاری توسط حکومت پهلوی، علیرغم شکست‌های آن، تأثیرات عمیقی بر جنبش‌های سیاسی و فکری پس از خود گذاشت. آرمان‌های دموکراتیک، برابری‌خواهانه و سکولاریستی حزب ستاره، الهام‌بخش بسیاری از گروه‌ها و جریان‌های فکری در ایران شد. این حزب، با وجود سرکوب، به‌عنوان یکی از نمادهای مبارزه برای حقوق بشر، آزادی‌های سیاسی و اجتماعی، و برابری در تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود.