✍️ دیاکو شفیعی
دسترسی آزاد به اطلاعات بهعنوان یکی از پایههای اصلی دموکراسی و حقوق بشر شناخته میشود. این حق، به شهروندان امکان میدهد عملکرد نهادهای قدرت را تحت نظارت قرار دهند، فساد را افشا کنند و بر تصمیمگیریهای سیاسی و اجتماعی تأثیر بگذارند.
۲۸ سپتامبر، روز جهانی دسترسی به اطلاعات، یادآور اهمیت این ابزار حیاتی برای شفافیت، پاسخگویی و آزادی اندیشه است. اما در ایران، جمهوری اسلامی با اعمال سانسور و محدودیتهای گسترده، این حق بنیادین را بهطور سیستماتیک نقض کرده و آزادی اطلاعرسانی را هدف اصلی سرکوب خود قرار داده است.
فیلترینگ اینترنت، مسدودسازی رسانههای مستقل، بازداشت روزنامهنگاران و محدودسازی شبکههای اجتماعی، تنها بخشهایی از استراتژی حکومتی ایران برای مهار جریان آزاد اطلاعات هستند. در واقع، سرکوب دسترسی به اطلاعات در ایران، نه محدود به ابزارهای فنی، بلکه بخشی از پروژه سیاسی و امنیتی گستردهای است که هدف آن کنترل کامل افکار عمومی و جلوگیری از شکلگیری هرگونه اعتراض یا مقاومت مدنی است. هر صدای مستقل که تلاش میکند واقعیتها را بازگو کند، با تهدید، سانسور یا8 حذف مواجه میشود؛ تجربهای که روزنامهنگاران، پژوهشگران و فعالان حقوق بشر در ایران بارها آن را تجربه کردهاند.
پیامد این سرکوب، فراتر از محدودکردن آزادی بیان است. محروم کردن مردم از اطلاعات شفاف و قابل اعتماد، زمینهساز فساد گسترده اقتصادی، سوءاستفادههای سیاسی و ضعف در پاسخگویی نهادهای حکومتی میشود. وقتی شهروندان از حق دسترسی به دادهها و واقعیتهای عینی محروم باشند، نمیتوانند در تصمیمگیریهای اجتماعی و سیاسی مشارکت کنند و عملا جامعه در چرخهای از اطلاعات تحریفشده و تبلیغات حکومتی گرفتار میشود. این وضعیت نه تنها دموکراسی را تضعیف میکند، بلکه بقای اجتماعی و اقتصادی کشور را نیز به مخاطره میاندازد.
در کنار محدودیتهای داخلی، سرکوب آزادی اطلاعات در ایران نمودی بینالمللی نیز دارد. گزارشهای متعددی از سازمانهای حقوق بشری و رسانههای مستقل نشان دادهاند که حکومت ایران با بهرهگیری از سانسور دیجیتال، کنترل شدید شبکههای اجتماعی و حتی ایجاد تهدیدهای فیزیکی علیه فعالان، تلاش دارد جریان واقعی اخبار و تحلیلها را متوقف کند. این اقدامات، در عمل، مانع از آگاهیبخشی جامعه جهانی و افشای نقض حقوق بشر در ایران میشود.
با این حال، تلاشهای مردم ایران برای دسترسی به اطلاعات واقعی و مستقل همچنان ادامه دارد. نسل جوان، روزنامهنگاران مستقل و فعالان مدنی با استفاده از ابزارهای نوین دیجیتال، هر روز راههای عبور از فیلترینگ و محدودیتها را پیدا میکنند. آنها با شبکهسازی و انتشار دادههای واقعی، سعی دارند جریان آگاهی و اطلاعرسانی را زنده نگه دارند. این تلاشها نشان میدهد که حتی در شرایط سرکوب شدید، انسانها به دنبال کشف حقیقت و دستیابی به اطلاعات هستند و هیچ حکومت سرکوبگری نمیتواند برای همیشه مانع جریان آگاهی شود.
دسترسی به اطلاعات، فراتر از یک ابزار مدنی، پایهای برای آزادی اندیشه و توسعه اجتماعی است. جامعهای که در آن اطلاعات آزادانه جریان ندارد، در تاریکی جهل و تحریف گرفتار میشود و امکان نظارت مردمی بر نهادهای قدرت از بین میرود. رژیم جمهوری اسلامی با اعمال محدودیتهای گسترده، نه تنها مردم را از این ابزار حیاتی محروم کرده، بلکه خود را نیز در برابر نقد و بررسی شفاف قرار داده است؛ نقدی که میتواند فساد، سوءاستفاده و نقض حقوق بشر را آشکار سازد.
۲۸ سپتامبر، روز جهانی دسترسی به اطلاعات، فرصتی است برای یادآوری این واقعیت که آزادی واقعی بدون آگاهی ممکن نیست. هر جامعهای که جریان آزاد اطلاعات را محدود کند، در نهایت دچار بیاعتمادی عمومی، فساد و انحطاط اجتماعی خواهد شد. در ایران، سرکوب سیستماتیک اطلاعات، بخشی جداییناپذیر از راهبرد حکومت برای حفظ انحصار قدرت است، اما همزمان نشاندهنده شکنندگی این قدرت در مواجهه با حقیقت و جریان آزاد آگاهی است. مقاومت مدنی و تلاش برای اطلاعرسانی مستقل، یادآور این است که آزادی و شفافیت، حقوقی غیرقابل نقضاند که حتی در شرایط سرکوب شدید نیز نمیتوان آن را از مردم گرفت.
واقعیت این است که دسترسی آزاد به اطلاعات تنها یک حق مدنی نیست؛ این حق، ابزار بقا و مقاومت اجتماعی است. مردم ایران با هر تلاش برای انتشار حقیقت، بار دیگر ثابت میکنند که آزادی اندیشه و اطلاعرسانی، نیرویی است که هیچ دیوار سانسور و سرکوبی نمیتواند آن را متوقف کند. در چنین شرایطی، روز جهانی دسترسی به اطلاعات، یادآور این است که هر تلاش برای محدودسازی آگاهی، نهایتا محکوم به شکست است و قیقت، همیشه راه خود را پیدا خواهد کرد.
#شبکه_ندای_زاگرس
📥 @VOZiran1
🆔 https://t.me/VOZiran
🌐 www.voziran.org