✍️ هوشیار یگانە
در ایران، کوردها با وجود تنوع لهجهها، پوششها و سنتها، بخشی از یک هویت واحد و کهناند، اما سیاستهای حکومتی همواره کوشیدهاند از این تنوع طبیعی بهعنوان ابزاری برای جدایی و تضعیف همبستگی کوردها استفاده کنند. اورامان، با لهجهی کهن #هورامی، یکی از کانونهای فرهنگی و تمدنی #کوردستان است؛ منطقهای که غنای زبانی و فرهنگی آن میتوانست پل پیوند میان کوردها را مستحکم کند، اما برعکس، هدف سیاستهای سیستماتیک تفرقهافکنانه قرار گرفته است. در تبلیغات رسمی و غیررسمی، اورامیزبانان گاه بهعنوان «دیگری» معرفی میشوند، گویی بخشی از هویت کوردی نیستند؛ تاکتیکی آشکار برای ایجاد شکاف اجتماعی و سیاسی در میان کوردها.
این پروژهی تفرقهافکنی محدود به حرف نیست و ابزارهای اداری و فرهنگی نیز به کار گرفته شدهاند. تغییر نام روستاها و مناطق به نامهای فارسی، محدود کردن آموزش زبان کوردی در مدارس و فشار بر فعالیتهای فرهنگی مستقل، نمونههایی روشن از تلاش برای تضعیف هویت کوردی در اوراماناند. حتی تنوع مذهبی منطقه گاه بهعنوان دستاویزی برای تشدید اختلافات به کار رفته است؛ اقدامی که به جای احترام به تفاوتها، بر اختلافافکنی تاکید دارد و انسجام اجتماعی کوردها را هدف گرفته است.
اورامان تنها نمونهی این سیاستها نیست. در کرماشان زبان مردم “فارسی محلی” خوانده شده تا آنان از کوردهای دیگر جدا نشان داده شوند. در شمال کوردستان ایران، قرار دادن شهرهای کوردی در چارچوب استان آذربایجان غربی، انسجام جغرافیایی و اجتماعی کوردها را تضعیف کرده است. این اقدامات همگی بخشی از یک الگوی گسترده و هدفمنداند؛ برجستهسازی تفاوتها برای کاهش همبستگی و قدرت جمعی کوردها.
تفاوت لهجهی هورامی نباید دستاویزی برای جدایی باشد؛ بلکه نمادی از غنای زبانی و فرهنگی کوردهاست. اورامان نه “دیگری”، بلکه بخشی جداییناپذیر از پیکرهی کوردستان است و تلاش برای جدا نشان دادن آن ادامهی همان روند تاریخی تفرقهافکنی در سراسر کوردستان ایران است. مقابله با این سیاستها تنها از راه آگاهیبخشی، تقویت همبستگی و پاسداشت گوناگونی در دل یک هویت مشترک ممکن است. غنای فرهنگی و زبانی کوردها قدرتی است که میتواند پل همبستگی بسازد، نه دیواری برای جدایی.