گامی تازه در مسیر دو دولت؛ اما با شرطهای پاریس. امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه، اعلام کرد که کشورش روز دوشنبه در مجمع عمومی سازمان ملل بهطور رسمی «دولت فلسطین» را به رسمیت خواهد شناخت. این تصمیم که از ماهها پیش گمانهزنی درباره آن وجود داشت، اکنون به عنوان یکی از مهمترین تحولات دیپلماتیک اروپا در قبال خاورمیانه مطرح شده است.
ماکرون در یک مصاحبه تلویزیونی گفت این اقدام بخشی از «طرح سهمرحلهای فرانسه» است؛ طرحی که محورهای آن شامل آتشبس فوری در غزه، آزادی گروگانها، باز کردن مسیر کمکهای بشردوستانه و در نهایت بازسازی غزه میشود. وی تأکید کرد که تشکیل دولت فلسطین تنها در چارچوب راهحل «دو دولتی» امکانپذیر است و این فرایند باید امنیت اسرائیل را تضمین کند.
با این حال، رئیسجمهور فرانسه تصریح کرد که گامهای عملی بعدی مشروط به تحقق برخی شرایط خواهد بود: آزادسازی گروگانها، به حاشیه رانده شدن نقش حماس در صحنه سیاسی فلسطین و شکلگیری یک نهاد سیاسی اصلاحشده که بتواند نماینده مشروع مردم فلسطین باشد. به گفته او، تنها پس از تحقق این شروط، پاریس برای افتتاح سفارت فلسطین اقدام خواهد کرد. تصمیم فرانسه بازتاب گستردهای در سطح بینالمللی خواهد داشت. اسرائیل به احتمال زیاد این اقدام را تهدیدی برای جایگاه خود در مجامع جهانی تلقی کرده و با آن مخالفت خواهد کرد. در مقابل، تشکیلات خودگردان فلسطین و بسیاری از کشورهای عربی آن را یک دستاورد تاریخی میدانند.
این تصمیم همچنین میتواند فشار بیشتری بر دیگر کشورهای اروپایی وارد کند. در ماههای گذشته، کشورهایی چون اسپانیا و ایرلند نیز دولت فلسطین را به رسمیت شناختهاند. اقدام فرانسه، به عنوان یکی از اعضای کلیدی اتحادیه اروپا و شورای امنیت، وزن و اهمیت بیشتری به این روند خواهد بخشید. تحلیلگران بر این باورند که پاریس میکوشد میانجیگریی متوازن ارائه دهد؛ یعنی از یک سو به خواسته فلسطینیان برای شناسایی بینالمللی دولت مستقل پاسخ دهد و از سوی دیگر دغدغههای امنیتی اسرائیل را در نظر بگیرد.
شرطهایی که ماکرون مطرح کرده (آزادسازی گروگانها و کنار رفتن حماس) نشان میدهد که فرانسه نمیخواهد صرفاً اقدامی نمادین انجام دهد، بلکه به دنبال تغییرات ساختاری در صحنه سیاسی فلسطین است. این رویکرد میتواند از حمایت کشورهای غربی برخوردار شود، اما در عین حال اجرای آن بسیار دشوار خواهد بود؛ چراکه شرایط میدانی در غزه و کرانه باختری پیچیده و پرتنش است.
از نگاه منطقهای، این تحول میتواند معادلات دیپلماتیک را دگرگون کند. اگر روند شناسایی دولت فلسطین از سوی کشورهای بزرگ اروپایی ادامه یابد، ممکن است زمینه برای بازگشت جدیتر «راهحل دو دولتی» به دستور کار جامعه بینالمللی فراهم شود. اقدام فرانسه یک چرخش مهم در سیاست خارجی اروپا محسوب میشود؛ اقدامی که میتواند امیدها برای تحقق دوباره راهحل دو دولتی را زنده کند. با این حال، آینده این تصمیم به توانایی جامعه جهانی در مدیریت بحران غزه، اصلاح ساختار سیاسی فلسطین و تضمین امنیت اسرائیل بستگی خواهد داشت.
فرانسه با این تصمیم، جای خود را به عنوان یکی از بازیگران فعال در بحران خاورمیانه تثبیت میکند، اما مسیر پیشرو همچنان پر از ابهام و چالش خواهد بود.