“انقلاب ژن، ژیان، آزادی” از خیابان‌های کوردستان تا جهان

شعار “ژن، ژیان، ئازادی” یا “زن، زندگی، آزادی” امروز به یکی از پرطنین‌ترین صداهای آزادی‌خواهانه در جهان بدل شده است. این شعار ریشه در مبارزات زنان کورد دارد و بر این اصل استوار است که آزادی هیچ ملتی بدون رهایی زنان ممکن نخواهد بود. از همان لحظه‌ای که قتل حکومتی ژینا امینی در شهریور ۱۴۰۱ خشم فروخفته جامعه ایران را شعله‌ور ساخت، این شعار به پرچم‌دار انقلاب ژینا بدل شد. هزاران زن و مرد، پیر و جوان، در خیابان‌ها آن را فریاد زدند و پژواک آن به سرعت از کوردستان به سراسر ایران و سپس به پایتخت‌های جهان رسید.

“ژن، ژیان، ئازادی” فقط یک جمله یا شعار اعتراضی نیست، بلکه عصاره‌ای از دهه‌ها مبارزه زنان کورد علیه مردسالاری، دین‌سالاری و ساختارهای استبدادی است. این سه واژه جهانی را توصیف می‌کنند که در آن زن دیگر در حاشیه قرار ندارد، زندگی معنای واقعی خود را باز می‌یابد و آزادی به عنوان بنیادی‌ترین نیاز انسان در مرکز قرار می‌گیرد. زنان کورد سال‌ها پیش از انقلاب ژینا، چه در میدان مبارزه مدنی و چه در مقاومت سیاسی، این شعار را به مانیفست خود تبدیل کرده بودند. با انقلاب ژینا، این مانیفست از مرزهای کوردستان فراتر رفت و به زبان مشترک همه آزادی‌خواهان بدل شد.

اعتراضات پس از قتل “ژینا امینی” از همان آغاز با سرکوب شدید مواجه شد. نیروهای امنیتی و دستگاه‌های سرکوبگر جمهوری اسلامی به‌ویژه زنان را هدف قرار دادند، چرا که زنان نه تنها در صفوف اول اعتراضات بودند، بلکه با شجاعت خود نقش رهبران خیابان‌ها را ایفا می‌کردند. هزاران زن در جریان این اعتراضات بازداشت شدند و بسیاری از آنان تحت شکنجه‌های جسمی و روانی قرار گرفتند. گزارش‌های متعددی از تعرض جنسی در بازداشتگاه‌ها منتشر شد که نشان می‌دهد حاکمیت از زنان نه فقط به‌عنوان مخالفان سیاسی، بلکه به‌عنوان تهدیدی علیه اساس نظم مردسالارانه خود هراس دارد. صدها زن فعال مدنی، دانشجو، هنرمند و روزنامه‌نگار به زندان‌های طولانی‌مدت محکوم شدند و برخی از آنان همچنان در زندان‌های رژیم تحت بدترین شرایط نگهداری می‌شوند.

با این حال، سرکوب بی‌رحمانه نه‌تنها زنان را خاموش نکرد، بلکه حضور و رهبری آنان را پررنگ‌تر کرد. دختران و زنان این بار به نمادهای شجاعت نسل جوان تبدیل شدند؛ نسلی که با جان خود هزینه آزادی را پرداخت اما تسلیم نشد. تصاویر و روایت‌های آنان الهام‌بخش میلیون‌ها نفر شد و نشان داد که رهبری زنانه در این انقلاب نه یک شعار، بلکه واقعیتی عینی است. در کنار آن، زنان در عرصه‌های دیگر نیز پیشگام بودند، در سازماندهی اعتراضات محلی، در تولید محتوا و روایتگری رسانه‌ای، در رساندن صدای مردم کوردستان و ایران به جهان و حتی در دیپلماسی غیررسمی.

انقلاب ژینا تنها یک خیزش سیاسی نبود، بلکه نوعی انقلاب فرهنگی و اجتماعی نیز به شمار می‌آید. این جنبش با فریاد زنان، بنیان‌های پوسیده مردسالاری و دین‌سالاری را به چالش کشید و به جامعه یادآور شد که بدون برابری جنسیتی هیچ آزادی پایداری امکان‌پذیر نیست. زنان در این انقلاب نشان دادند که توانایی رهبری جنبش‌های مردمی را دارند و می‌توانند مسیر جامعه را به سوی دموکراسی واقعی هدایت کنند. برای نخستین بار پس از سال‌ها، شعارهای زنان به گفتمان مسلط جامعه بدل شد و مردان آزادی‌خواه نیز با پذیرش این واقعیت که رهایی آنان به رهایی زنان گره خورده است، همراهی کردند.

آنچه انقلاب ژینا را از بسیاری از جنبش‌های دیگر متمایز می‌کند، جهانی‌شدن آن است. در کمتر از چند هفته، شعار “ژن، ژیان، ئازادی” از خیابان‌های کوردستان و ایران فراتر رفت و در میدان‌های بزرگ شهرهای اروپا و آمریکا طنین‌انداز شد. زنان و مردان بسیاری در سراسر جهان همبستگی خود را با این جنبش اعلام کردند و آن را به الگویی الهام‌بخش برای دیگر جنبش‌های آزادی‌خواهانه تبدیل ساختند.

با وجود همه اینها، باید تاکید کرد که هزینه‌های سنگینی بر زنان تحمیل شد. بازداشت‌های گسترده، شکنجه‌های جسمی، فشارهای روحی، تهدید خانواده‌ها، اخراج از دانشگاه و محل کار، و استفاده از خشونت جنسی به عنوان ابزار سرکوب، همگی بخشی از سیاست نظام برای در هم شکستن زنان بود. اما واقعیت این است که این ابزارها نتیجه معکوس داشتند و زنان را به نماد ایستادگی و مقاومت بدل کردند.

جنبش “ژن، ژیان، ئازادی” و انقلاب “ژینا” نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران و خاورمیانه است. این جنبش ثابت کرد که آزادی و دموکراسی بدون رهایی زنان تحقق‌پذیر نیست. زنان کورد و ایرانی با وجود بازداشت، شکنجه، تعرض و زندانی‌شدن، همچنان پرچم‌دار آزادی باقی مانده‌اند. آینده این جنبش وابسته به تداوم رهبری زنان و همبستگی همه نیروهاآنچه از دل انقلاب ژینا به جهان مخابره شد، این پیام بود که جامعه‌ای آزاد تنها زمانی امکان‌پذیر است که زنان آزاد باشند و هیچ قدرتی نمی‌تواند صدای آنان را خاموش کند.

آینده این جنبش وابسته به تداوم رهبری زنان و همبستگی همه نیروهای آزادی‌خواه است.آنچه از دل انقلاب ژینا به جهان مخابره شد، این پیام بود که جامعه‌ای آزاد تنها زمانی امکان‌پذیر است که زنان آزاد باشند و هیچ قدرتی نمی‌تواند صدای آنان را خاموش کند.