✍️ کامیار کشوری
اشترانکوه، این رشته‌کوه سترگ و باشکوه که همچون کمربندی از سنگ و برف در دل زاگرس مرکزی جای گرفته، نه تنها یک پدیده‌ی طبیعی، بلکه نمادی از هویت، فرهنگ و تاریخ مردم لرستان است. در این مقاله، به معرفی جامع این کوه، ویژگی‌های طبیعی، فرهنگی و زیست‌محیطی آن پرداخته می‌شود.
جغرافیا و موقعیت اشترانکوه در شرق استان لرستان و در میان دو شهرستان دورود و ازنا قرار دارد. این رشته‌کوه از شمال غرب به جنوب شرق کشیده شده و بخشی از رشته‌کوه زاگرس به شمار می‌آید. نام آن از شباهت قله‌های پیاپی‌اش به کاروانی از شترها گرفته شده است.
قله‌ها و بلندی‌ها بلندترین قله‌ی اشترانکوه، “سن‌بران” با ارتفاعی در حدود ۴۱۵۰ متر از سطح دریا، به عنوان یکی از بلندترین قله‌های زاگرس شناخته می‌شود. دیگر قلل مهم این رشته‌کوه شامل گل‌گل، پریز، تخت دختر، و نُره هستند که هر یک در فصول مختلف مقصدی جذاب برای کوهنوردان محسوب می‌شوند.
طبیعت و زیست‌بوم اشترانکوه زیستگاه گونه‌های نادری از جانوران و گیاهان است. منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی اشترانکوه، مأمن خرس قهوه‌ای، پلنگ ایرانی، کل و بز کوهی، روباه، شغال و پرندگانی چون عقاب طلایی است. در کنار این حیات وحش، گیاهانی چون آویشن، گون، ریواس و کنگر نیز در ارتفاعات آن رشد می‌کنند. وجود چشمه‌های فراوان، یخچال‌های طبیعی و مراتع وسیع، این منطقه را به یکی از غنی‌ترین زیست‌بوم‌های کوهستانی ایران تبدیل کرده است.
جایگاه فرهنگی و بومی اشترانکوه تنها پدیده‌ای طبیعی نیست؛ در فرهنگ و ادبیات شفاهی مردم لر جایگاه ویژه‌ای دارد. کوه، همیشه پناهگاه و مأمن بوده؛ چه برای چوپانان و عشایر و چه برای مبارزان و عاشقان. ترانه‌ها، افسانه‌ها و باورهای محلی بسیاری پیرامون این کوه شکل گرفته که نشان از پیوند عمیق مردم با طبیعت دارند.
چالش‌ها و تهدیدها در سال‌های اخیر، خطراتی همچون بهره‌برداری معدنی، آتش‌سوزی جنگل‌ها، چرای بی‌رویه دام و تغییرات اقلیمی، محیط زیست اشترانکوه را تهدید می‌کند. کاهش منابع آب و نابودی زیستگاه‌های طبیعی از جمله پیامدهای این تهدیدات هستند.
#اشترانکوه، با شکوه و استواری‌اش، تنها رشته‌کوهی در #زاگرس نیست؛ بلکه بخش مهمی از میراث طبیعی و فرهنگی ایران به شمار می‌رود. حفاظت از آن نه تنها وظیفه‌ای بومی، بلکه مسئولیتی ملی است. این کوه، همچنان که گذشته را در سینه دارد، می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر برای طبیعت ایران رقم بزند؛ اگر قدرش را بدانیم.
